Der Judenstaat

Pamffled wleidyddol, chwyldroadol oedd Der Judenstaat (Almaeneg: yn llythrennol "Gwladwriaeth yr Iddewon"; Saesneg: The Jews' State) ^[1] ond cyfieithir fel rheol fel "Y Wladwriaeth Iddewig" (Saesneg: The Jewish State) ^[2] a ysgrifennwyd gan Theodor Herzl.

Cyhoeddwyd Der Judenstaat yn 1896 yn Fienna a Leipzig gan M. Breitenstein's Verlags-Buchhandlung. Isdeitlir y pamffled yn "Versuch einer modernen Lösung der Judenfrage" ("Cynnig ar ddatrysiad gyfoes i'r cwestiwn Iddewig"). Bwriadwyd y teitl "Annerchiad i'r Rothschilds", gan gyfeirio at y tylwyth bancio arch-gyfoethog,^[3] yr oedd Herzl yn bwriadu cyflwyno'r araith i'w sylw. Gwrthododd Barwn Edmond de Rothschild gynllun Herzl, gan ofni y gallai fygwth Iddewon yn y Diaspora. Pryderai hefyd y gallai hefyd beryglu ei aneddiadau ei hun ym Mhalesteina.^[4]

Ystyrir y llyfryn yn un o destunnau pwysicaf y mudiad Seionaeth. Ynddo mae Herzl yn darlunio sefydlu gwladwriaeth Iddewig annibynnol yn ystod y 20g. Mae'n dadlau (gydag un llygad ar ddarllenwyr a chefnogwyr posib ymhlith cenedl-ddynion a'r llall ar yr Iddewon eu hunain) mai sefydlu gwladwriaeth Iddewig fyddai'r ffordd mwyaf effeithiol o osgoi gwrth-semitiaeth. Mae'r llyfryn yn annog Iddewon i brynu tir ym Mhalesteina, oedd yn rhan o Ymerodraeth yr Otomaniaid ar y pryd. Gydag adlais rhyfedd o ddyheadau Cymry cenedlaetholgar fel Michael D. Jones a'r Wladfa, ystyriwyd sefydlu gwladwriaeth Iddewig yn yr Ariannin hefyd, a gan Herzl yn Wganda hefyd rai blynyddoedd yn ddiweddarach.

Poblogeiddiodd Herzl y term "Seioniaeth", a fathwyd gan Nathan Birnbaum.^[5] Bu breuddwyd Herzl o greu Gwladwrieth Iddewig yn llwyddiant rhyfeddol pan grewyd Israel annibynnol yn 1948, cwta hanner can mlynedd yn ddiweddarach - llawer cynt na'r rhelyw o fudiadau cenedlaetholaidd eraill Ewrop megis Cymru.

1. ↑ Sachar, Howard (2007) [1976]. History of Israel: From the Rise of Zionism to Our Time (arg. 3 republication). New York: Random House. t. 39. ISBN 978-0-375-71132-9.
2. ↑ Overberg, Henk (2012) [1997]. The Jews' State - A Critical English Translation (arg. 1). Plymouth, UK: Rowman & Littlefield. t. 3. ISBN 978-0765759733.
3. ↑ Herzl, Theodor (1988) [1896]. "Biography, by Alex Bein". Der Judenstaat [The Jewish state]. transl. Sylvie d'Avigdor (arg. republication). New York: Courier Dover. t. 40. ISBN 978-0-486-25849-2. Cyrchwyd 2010-09-28.
4. ↑ Pasachoff, Naomi (October 1992). Great Jewish Thinkers: Their Lives and Work. Behrman House. t. 97. ISBN 0874415292. Cyrchwyd 2 Ionawr 2016.
5. ↑ Harper, Douglas. "Zionism". Online Etymology Dictionary.